Radio Veronica was een Nederlandstalige commerciële zee zender die van 18 april 1960 tot en met 31 augustus 1974 uitzond vanaf de Noordzee met radioprogramma’s gericht op Nederland en België (Vlaanderen).

Geschiedenis van Radio Veronica
Begin
Initiatiefnemers van de zender waren de gebroeders Verweij – onder wie Bull Verweij-, die in de jaren 60 en 70 tevens actief waren als ondernemers in een bedrijf te Loosdrecht dat centrale verwarmingssystemen aanlegde (een lucratieve branche die in de jaren 60 een betrekkelijk korte tijd een ongekend enorme groei zou doormaken, nadat in mei 1959 de aardgasbel bij Slochteren was ontdekt en zeer vele huishoudens in Nederland overstapten van kolen- naar gasverwarming en er in nieuwbouwprojecten uitsluitend nog gasverwarming zou worden aangelegd): op de commerciële zender Radio Veronica zou permanent tevens reclame worden gemaakt voor hun cv-bedrijf.

Op 15 oktober 1959 werd in Hotel Krasnapolsky te Amsterdam een ‘verbond van vrije radiohandelaren’ opgericht. De insteek was om net als in de Verenigde Staten via de radio reclame te maken voor welvaartsprodukten. Het Nederlandse omroepbestel stond dat destijds echter niet toe. Die dag kwam ook ter sprake om een niet aan Nederlandse regelgeving gebonden radio-omroep te beginnen, een op commerciële basis. Naar het voorbeeld van Radio Mercur in Denemarken werd besloten op de Noordzee, buiten de Nederlandse territoriale wateren, een zee zender te beginnen.

Het station ging werken onder de naam Vrije Radio Omroep Nederland, afgekort VRON maar er was verwarring met de VERON en de naam werd veranderd in Veronica, die ook refereerde aan het gedicht Het schaap Veronica van Annie M.G. Schmidt. Het schip ging voor anker net buiten de territoriale wateren ter hoogte van Scheveningen, aanvankelijk onder Panamese, later onder Guatemalteekse vlag. [3] Op 18 april 1960 vond een eerste testuitzending plaats en die wordt wel als verjaardag datum gezien. Radio Veronica ging naar de bekende golflengte van 192 meter op 17 mei 1960 vanaf het voormalige lichtschip Borkum Riff, dat in de haven van het Duitse Emden werd omgebouwd tot zendschip, op 192 meter of 1562 kHz. In november 1964 werd de Borkum Riff vervangen door de IJslandtrawler Norderney.

In de beginjaren weken de programma’s niet af van wat de Hilversumse zenders normaliter brachten. Daar kwam verandering in toen de destijds 23-jarige student Willem van Kooten werd aangetrokken als programmaleider. Geïnspireerd op Amerikaanse muziekstations ontwikkelde hij een eigen radiostijl. Er kwam een lossere manier van radio presenteren met bijpassende jingles en “verbale kunststukjes”. Er ontstonden nieuwe Nederlandse termen als ‘met stip’, ‘gouwe ouwe’, ‘alarmschijf’, ‘hittip’ en ‘klapper van de week’.

Radio Veronica werd enorm populair bij de jeugd, omdat zij populaire en popmuziek uitzond in een vanaf 1969 vast programmaschema. Vanaf 2 januari 1965 werd een wekelijkse hitparade van de populairste nummers, de Nederlandse hitparade, al snel de Veronica Top 40 geheten, uitgezonden. Destijds werd popmuziek nauwelijks op de reguliere radiozenders (Hilversum I en II) uitgezonden. Deze formule was voor Nederland uniek. Vernieuwend voor Nederland waren ook de jingles, waaraan de luisteraar zijn favoriete radiostation (station calls) en diskjockey direct kon herkennen. Een nieuw fenomeen aan land waren de drive-inshows, waarbij de luisteraars hun favoriete dj bij het draaien van plaatjes konden bewonderen. Deze Veronica-drive-inshows hadden veel succes en kregen veel navolging bij de omroepen, andere stations en discotheken.

Concurrentie op zee
Ondanks de goede luisterrapporten bleven de inkomsten achterwege. De gebroeders Verweij namen het bestuur over en Veronica werd alsmaar populairder, zodanig dat er andere kapers op de kust verschenen, zoals in 1964 Radio Caroline, in 1967 Radio Dolfijn en Radio 227, in 1970 Capital Radio en Radio Noordzee Internationaal, en in 1973 Radio Atlantis en Radio Mi Amigo.

Er kwam in 1964 zelfs korte tijd een televisiepiraat, die van een speciaal hiervoor gebouwd kunstmatig eiland (het REM-eiland) uitzond. Van hieruit werden Radio Noordzee en TV Noordzee uitgezonden. Deze Radio Noordzee startte op 29 juli 1964 en stopte op 17 december 1964. TV Noordzee begon op 1 september 1964; het testbeeld was al vanaf 12 augustus in de lucht. TV Noordzee hield op te bestaan op 14 december 1964. Aan alles werd door ingrijpen van de Rijkspolitie een eind gemaakt. TV Noordzee, dat in een mum van tijd zo populair geworden was, kreeg zijn vervolg aan land als nieuwe publieke omroep, de TROS.

Een andere, latere, concurrent moest op een andere manier bijna de activiteiten stopzetten.

1971: Bomaanslag op de Mebo II
Op 15 mei 1971 werd de rust verstoord aan boord van de Mebo II (het zendschip van Radio Noordzee Internationaal) door een bomaanslag, gepleegd in opdracht van de directie van Veronica. Het was de bedoeling dat het uit te branden schip een haven binnengesleept zou worden en aldus de concurrentie het zwijgen opgelegd zou worden.[5] Veronica heeft geprobeerd met de eigenaren van Radio Noordzee een akkoord te sluiten om tegen betaling de Nederlandstalige uitzendingen te staken. Maar Radio Noordzee wilde hiervan niet weten, met de bomaanslag als gevolg. De drie duikers onder leiding van Tom van der Linden (de ex-kapitein van de Mebo II) die de bom plaatsten in ruil voor 25 000 gulden, werden echter nog dezelfde nacht aan land opgepakt door de politie (ze werden al gezien door de bemanning van de Mebo II terwijl ze wegvoeren in een rubberboot) en verhoord. Al snel kwam deze erachter dat Veronica-aandeelhouder en reclameadviseur Norbert Jürgens hen heeft betaald, waarop deze op 17 mei werd gearresteerd. De volgende dag gaf Veronica-directeur Bull Verweij een interview met Ria Bremer, waarin hij verklaarde Jürgens geld te hebben gegeven om actie te ondernemen tegen het schip. Daarop liet de politie hem op 19 mei arresteren. Verweij heeft naar eigen zeggen alleen opdracht gegeven om het schip van het anker te lichten, zodat hij het naar de haven van Scheveningen kon laten slepen en zei niets van een bom te weten. Uiteindelijk blijkt dat kapitein Van der Linden op eigen houtje heeft besloten om een brandbom te plaatsen en de politie beschouwde hem dan ook als hoofddader. De politie hield Verweij echter verantwoordelijk als opdrachtgever en gaf aan dat hij de actie niet aan een ander had mogen overlaten. Zowel de drie duikers (Tom van der Linden, Jan Plat en Willem van Poelgeest) als Jürgens en Verweij kregen, hoewel Radio Noordzee geen aanklacht tegen hen had ingediend, een jaar gevangenisstraf. Verweij zei tijdens een later interview spijt te hebben van zijn daad, aangezien er ook doden hadden kunnen vallen. Veronica betaalde de schade aan de Mebo II.

1971- 1976: Acties voor omroepstatus

De Norderney, 18 april 1973
De roep naar Den Haag om een wettelijk verbod op de zee zenders werd door de bomaanslag luider en zo werd het voortbestaan van Veronica bedreigd door de in aantocht zijnde anti-piratenwet. Tot overmaat van ramp sloeg het zendschip tijdens een zware storm van zijn ankers en strandde de Norderney op 2 april 1973 op het strand bij Scheveningen, 100 meter ten zuiden van het Zuidelijk Havenhoofd. Duizenden nieuwsgierige luisteraars van het station kwamen in het daaropvolgend weekeinde een kijkje nemen bij het gestrande schip. Daarbij ontstond een grote verkeerschaos met een file van 20 km tussen Scheveningen en Nootdorp.[6] Door geparkeerde auto´s op de tramrails in Duindorp kon tram 12 van de HTM enkele uren niet rijden.

Twee weken later reeds zond Radio Veronica weer uit, nu vanaf de MV Mi Amigo, het zendschip van Radio Caroline, dat zijn diensten aanbood in ruil voor nieuwe studioapparatuur. Op 18 april 1973 werd het Veronicaschip weer vlot getrokken, terwijl op dat ogenblik tienduizenden jongeren in Den Haag een grote manifestatie hielden voor het behoud van hun geliefde radiozender, toen in de Tweede Kamer in die weken de debatten over de ratificatie van het Verdrag van Straatsburg gaande waren.

De massabetoging is tevens het moment waarop Veronica een ledenwerfcampagne startte om een legale status als commerciële zender aan de wal te krijgen. Men zocht hiervoor donateurs voor de Veronica Omroep Stichting (VOS). De VOS zou een eigen radiozender, een Hilversum 4, op non-commerciële basis, beginnen. Omdat er nog geen wettelijke mogelijkheden waren om buiten het omroepbestel om een zelfstandig radiostation op te richten, richtte men voor de zekerheid ook alvast een Veronica Omroep Organisatie (VOO) op, naar het model van de legale omroep TROS, niet toevallig een omroep met “zeebenen”. Indien de VOS niet toegestaan zou worden, zouden de donateurs automatisch overgeschreven worden naar een VOO-lidmaatschap. Donateurs voor ƒ 1,- (een gulden) werden aangeduid als Luistervis, wat op de donateurskaart vermeld stond.

Het Openbaar Ministerie verbood op voorspraak van minister Van Doorn de VOS echter wegens het nastreven van een illegaal doel. De constructie die werd bedacht voor de donateurs werd in eerste instantie nietig verklaard omdat de donateurs niet konden afzien van het lidmaatschap noch hun geld gerestitueerd konden krijgen. Bij een hogere rechter werd die uitspraak herzien: op de inschrijf- en omroepkaart stond duidelijk dat het het lidmaatschap van de VOO betrof maar dat tevens de VOS gesteund werd. Niettemin bleek het, naast het programma-aanbod dat Veronica presenteerde, een reden voor Van Doorn om geen C-status aan de omroep te verlenen. Veronica besloot het besluit bij de Raad van State aan te vechten.

In 1974 verscheen een protestlied tegen het verdwijnen van de zee zender, “Veronica sorry” van Peter en zijn Rockets maar het mocht niet meer baten.

Op zaterdag 31 augustus 1974 om 18.00 uur stopte Radio Veronica de uitzendingen vanwege het van kracht worden van de anti-piratenwet. Deze afsluiting werd gedaan met het ten gehore brengen van het Wilhelmus. Veel Veronica-fans herinneren zich dit moment nog goed vanwege de voorlaatste muzikale bijdrage: de saxofoon-solo uit het nummer What Love van The Collectors en de laatste muzikale bijdrage, Heather, een instrumentaal nummer van het destijds pas uitgekomen album Now and Then van The Carpenters.

Alleen Radio Mi Amigo en Radio Caroline, beide vanaf het zendschip (de MV Mi Amigo) uitzendend, zouden hierna de zeezendergeschiedenis voortzetten, door op 29 augustus 1974 de ankerplaats voor de Nederlandse kust te verlaten en de volgende dag voor anker voor de kust van Engeland te gaan.

Na 31 augustus 1974 werden alle Veronica-medewerkers ontslagen. Stan Haag ontsprong als eerste de dans door in 1975 naar het Spaans-Catalaanse Platja d’Aro te verhuizen en voor Radio Mi Amigo te gaan werken.